W przemyśle przede wszystkim w branży chemicznej i petrochemicznej oraz w górnictwie, na różnych etapach produkcji może występować atmosfera wybuchowa. Jest to mieszanina palnych gazów, par albo pyłów z powietrzem, w której po zainicjowaniu źródłem zapłonu spalanie rozprzestrzenia się samorzutnie. Przebywający w pobliżu są wówczas narażeni na działanie wysokich temperatur oraz fali uderzeniowej. Niebezpieczne są także przemieszczające się w niekontrolowany sposób resztki zniszczonych przez wybuch obiektów, brak tlenu oraz trujące produkty reakcji spalania. Stąd też zapobieganie eksplozjom jest kluczowe. Jeżeli jednak nie ma pewności, że wybuchowi uda się zapobiec, trzeba maksymalnie zabezpieczyć otoczenie przed jego ewentualnymi skutkami.
Niebezpieczne substancje są obecne też m.in. w: branży energetycznej – przykład to pył węglowy, przy obróbce metali (pyły metali) i drzewa (pył drzewny) oraz w przemyśle spożywczym. W tym ostatnim za groźne należy uznać m.in. pyły cukrowe, zbożowe oraz mączne. Inne przykłady to oczyszczalnie ścieków, w instalacjach których często występuje podwyższone stężenie siarkowodoru oraz metanu, produkcja farmaceutyczna, w której używa się m.in. alkoholi oraz te zakłady, w których korzysta się ze stanowisk lakierowania i malowania ze względu na używane w tych zadaniach rozpuszczalniki.
Wszystkie urządzenia dopuszczone do użytku w miejscach najbardziej zagrożonych i niebezpiecznych muszą spełniać podwyższone normy, by mogły zostać dopuszczone do użytku. Podobnie jest z przedmiotami, urządzeniami i systemami, które mogą być dopuszczone do użytku w atmosferze, w której może dojść do wybuchu. Normy te określa dyrektywa ATEX.
Pierwszym i najważniejszym krokiem zapobiegającym powstawaniu wybuchu jest minimalizacja występowania potencjalnie wybuchowych pyłów oraz gazów poprzez utrzymywanie czystości i porządku w miejscu pracy prostych urządzeń o niskiej sile ssania do wysokowydajnych urządzeń przystosowanych do ciężkich warunków pracy.
Kolejną istotną kwestią w przypadku analizy potencjalnych źródeł wybuchu są iskry oraz wyładowania elektrostatyczne. Poprzez zastosowanie maszyn i urządzeń produkcyjnych z obudowanymi układami elektronicznymi i odpowiednim uziemieniem, zmniejszamy ryzyko wystąpienia wybuchu. Bardzo ważną kwestią jest również zastosowanie instalacji filtrowentylacyjnych, w których skład wchodzą ramiona odciągowe, wentylatory i filtry z certyfikatem ATEX. Są to urządzenia specjalnie zaprojektowane do bezpiecznego i sprawnego usuwania niebezpiecznych dymów, oparów i pyłów. Sprawna instalacja filtrowentylacyjna z certyfikatem ATEX ma w pierwszej kolejności minimalizować ryzyko wybuchu.
Podczas analizy poszczególnych procesów technologicznych należy wziąć pod uwagę nie tylko ryzyko, ale też efekty wybuchu. Można je zminimalizować, instalując sprzęt odciągowy w bezpieczny i poprawny sposób. Stosując odpowiednie rozwiązania np. systemy odciągowe wyposażone w urządzenia zabezpieczające, można zapobiec rozprzestrzenianiu się pożarów i rozległym zniszczeniom.
Należy wziąć pod uwagę, że każda przestrzeń robocza zagrożona wybuchem ma swoją własną specyfikę, wiąże się to z koniecznością indywidualnego dostosowania instalacji filtrowentylacyjnej.