Spawalnictwo jako dział technologii obejmuje procesy spajania tj. trwałego łączenia metali oraz procesy pokrewne wykorzystujące urządzenia spawalnicze do innych celów (np. do cięcia, obróbki cieplnej, powierzchniowej, napawania, natryskiwania).
Bardzo istotnym aspektem, w związku z nowymi uregulowaniami oraz trudnością ze znalezieniem wykwalifikowanych pracowników, staje się poprawa warunków pracy na stanowiskach spawalniczych. Coraz szersze grono pracodawców decyduje się na zakup nowoczesnych systemów filtrowentylacyjnych i odpylania dostosowanych do zanieczyszczeń powstających w czasie spawania. Zabieg ten ma na celu poprawę warunków pracy na halach produkcyjnych.
Pierwszym krokiem do dobrania odpowiedniego systemu filtrowentylacyjnego do specyfiki procesu jest zapoznanie się ze specyfiką pracy na danym stanowisku pracy, w tym przypadku ze stanowiskiem pracy spawaczy w danym zakładzie. Na postawie analizy problemów występujących na danym stanowisku pracy możemy dobrać optymalne rozwiązanie filtrowentylacyjne.
Najskuteczniejszym i najczęściej stosowanym sposobem eliminacji dymów i pyłów spawalniczych jest bezpośrednie wyciąganie ich ze stanowiska pracy. Zastosowanie znajdują tu ramiona odciągowe, ssawy wysokiego podciśnienia zintegrowane z uchwytem spawalniczym lub specjalne stoły spawalnicze wyposażone w odciąg w ruszcie i tylnej ścianie. Rozwiązania te pozwalają na wyeliminowanie problemu z rozprzestrzeniającymi się dymami i pyłami spawalniczymi poza stanowisko pracy spawacza. Dzięki temu zarówno spawacz, jak i ludzie pracujący w tej samej przestrzeni są chronieni przed wdychaniem szkodliwych pyłów i dymów spawalniczych.
Nie zawsze jednak możemy zastosować najprostsze i najskuteczniejsze rozwiązanie jakim jest bezpośrednie wyciąganie zanieczyszczeń ze stanowiska pracy. Ma to miejsce np. w przypadku zrobotyzowanych stanowisk spawalniczych lub w przypadku spawania dużych konstrukcji przestrzennych.
Specyfika zrobotyzowanego spawania wymaga, więc innego podejścia do problemu z dymami i pyłami spawalniczymi. Na stanowisku, gdzie pracuje robot, odciąganie dymów i pyłów spawalniczych możliwe jest najczęściej dzięki zastosowaniu okapów. Dymy unoszą się i są wciągane do instalacji wentylacyjnej przez okap zawieszony nad stanowiskiem zrobotyzowanym. W przypadku tego rozwiązania operator nie jest narażony na wdychanie szkodliwych substancji, dzięki temu, że znajduje się on poza strefą unoszenia się dymów i nie jest narażony na ich wdychanie.
W przypadku spawania dużych konstrukcji przestrzennych zastosowanie znajdują natomiast globalne instalacje filtrowentylacyjne. W przypadku spawalni bez odciągów miejscowych dymy i pyły spawalnicze są unoszone pod wpływem ciepła generowanego w procesie spawania. W miarę unoszenia szkodliwe substancje wyrównują swoją temperaturę z otoczeniem hali, tworząc tym samych chmurę dymu nad stanowiskiem spawalniczym. Po pewnym czasie chmura zagęszcza się, a część pyłu po schłodzeniu zaczyna opadać i zwiększa stężenie zanieczyszczeń w strefie pracy. Podczas dłuższej przerwy, np. w godzinach nocnych, cały pył opada, zanieczyszczając halę i elementy spawane oraz wnika do wnętrza urządzeń spawalniczych. Warto w tym przypadku zastosować dedykowane specjalnie do tego celu globalne systemy filtrowentylacji spawalniczej. Dzięki nim możliwa jest całkowita eliminacja dymów i pyłów spawalniczych, jeszcze przed ich opadnięciem. Instalacje te nie pozwalają na kumulowanie się dymów i pyłów nad stanowiskiem spawalniczym, dzięki czemu możliwa jest też stała kontrola stężenia dymów i pyłów w halach produkcyjnych. Unoszące się dymy i pyły spawalnicze nad miejscem spawania, po osiągnięciu odpowiedniej wysokości dzięki specjalnym odciągom trafiają do instalacji filtrowentylacyjnej i wracają na halę w postaci oczyszczonego powietrza.
W przemyśle często mamy do czynienia z sytuacją, gdy spawane elementy są wcześniej poddane obróbce polegającej na cięciu, czy też gięciu. Generuje to problem w postaci zaolejenia obrabianych detali. Powstające wówczas dymy i pyły spawalnicze wraz z tłustymi oparami oleju przyklejają się do wewnętrznych powierzchni kanałów wentylacyjnych, stwarzając ryzyko pożaru. Nowoczesne systemy filrowentylacji i odpylania radzą sobie również z tym problemem.
Odciągi dymów ze stanowisk spawalniczych oraz pyłów ze stanowisk szlifierskich, odciągi z wycinarek plazmowych i laserowych to najczęstsze rozwiązania dotyczące branży metalowej.
W spawalnictwie najczęściej stosuje się: filtry i wkłady hydrauliczne, wkłady powietrza, filtry i wkłady oleju, filtry ssawne, separatory, wkłady do nafty i wody, maty filtracyjne, filtry patronowe, filtry kieszeniowe, kasetowe, filtry węglowe, filtry świecowe czy worki filtracyjne.